18. yüzyılda Avusturya’daki Viyana Genel Hastanesi’nde puerperal ateş (doğumdan sonraki 3 gün içerisinde kadınları etkileyen sarsıcı bir hastalık) nedeniyle çok farklı ölüm oranlarına sahip iki özdeş alt kliniğe bölünmüş bir doğum kliniği vardı.
İlk klinikteki ölüm oranı son derece yüksekti ve o kadar kötü bir üne sahipti ki, birçok kadın sokaklarda doğum yapmayı tercih etti. 1846’da sadece puerperal ateşten dolayı ilk klinikte 460 kişi, ikinci kliniktede 105 kişi yaşamını yitirdi.(Newton, 2010).
Klinikte çalışan bir Macar hekim olan Dr. Ignaz Semmelweis, altta yatan nedeni bulmak için kapsamlı bir araştırma başlattı ve ilk kliniğin, kliniğe girmeden önce otopsilere katılan tıp öğrencileri tarafından kullanıldığını fark etti. İkinci klinik sadece ebelik eğitimi alan öğrenciler tarafından kullanılıyordu.
Dr. Semmelweis, tıp öğrencilerinin, ilk kliniğe girmeden önce ellerini kalsiyum hipoklorit ile yıkamasını önerdi. ABD’de bir doktor olan Dr. Oliver Wendell Holmes, “puerperal ateşin bulaşıcılığı” adlı kapsamlı bir araştırma yayınladığında, puerperal ateşin doktordan hastaya geçebileceği sonucuna vardı.
Dr. Semmelweises’ın önerisi hemen işe yaradı. İlk kliniğin ölüm oranları ikinci klinikle aynı seviyelere düştü, ancak başarısına rağmen, önerileri çoğunlukla kliniğinin dışındaki tıp camiası tarafından reddedildi veya göz ardı edildi. Trajik bir şekilde hayatının son yıllarında, Dr. Semmelweis alkol bağımlısı haline geldi, depresyondan ve muhtemelen kavga sonucu darp edildiğinden dolayı bir barınakta öldü. Bunun üzerine cenazesine sadece birkaç kişi katıldı.
El yıkamanın önemi
Bazı bulaşıcı hastalıklar, mikrop içeren eller aracılığıyla bir kişiden diğerine yayılabilir. (Victoria Eyalet Hükümeti, n.d) Klamidya, Hepatit A, İnfluenza, Salmonella gibi hastalıklar kapsamlı bir el yıkama ile ortadan kaldırılabilecek veya azaltılabilecek hastalıklardan ve koşullardan sadece birkaçıdır.
Uygun el yıkama
Kapsamlı bir el yıkama, eller, bilekler, parmaklar arasında ve tırnakların altında (WHO, nd) el ovma, yüzleri ovma, ideal olarak 20 saniye sürmelidir, ancak sadece 15 saniye sabun ve su ile el yıkama bile bakteri miktarını %90 oranında azaltabilir. (Harvard Health Publications, 2007). Bir umumi tuvalette el yıkamayı bitirdiğinizde, mikrop içermesi muhtemel olduğu için musluğu tek kullanımlık bir havlu veya mendille kapatmak iyi bir fikirdir.
Ellerimi ne zaman yıkamalıyım
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (n.d) göre ellerimizi yıkamalıyız.
- Yiyecek hazırlamadan önce, sırasında ve sonra
- Yemek yemeden önce
- Hasta olan birine bakmadan önce ve baktıktan sonra
- Kesik veya yara tedavisinden önce ve sonra
- Tuvaleti kullandıktan sonra
- Çocuk bezi değiştirdikten veya tuvaleti kullanan bir çocuğu temizledikten sonra
- Burnunuzu üfledikten, öksürdükten veya hapşırdıktan sonra
- Bir hayvana dokunduktan sonra (evcil hayvan, hayvan yemi veya hayvan atığı dahil)
- Evcil hayvan gıdalarını veya evcil hayvan atıştırmalıklarını sunduktan sonra
- Çöpe dokunduktan sonra
Sıvı sabun – kalıp sabun
Sıvı sabun kalıp sabununa göre daha sağlıklıdır, çünkü kullanımı daha kolay ve daha güvenlidir. Mikroplar kalıp sabununda büyüyebilir, artabilir ve yayılabilir. Eğer cildinizde bir rahatsızlık yada enfeksiyon yoksa, kalıp sabununun evde kullanımı güvenli olabilir. Buna karşılık, sıvı sabun mikrop yaymaz ve halka açık yerlerde kullanılabilir. Ek olarak, sıvı sabunlar bir nemlendirici madde içerebilir. (Minnesota Sağlık Bakanlığı, No. d)
hijyen sağlayıcılar
Sabun ve su mevcut olmadığında, en az% 60 alkol içeren bir jel veya silme dezenfektanı kullanılabilir. Bununla birlikte, Dezenfektanlar her türlü mikropları ortadan kaldırmaz ve verimlilikleri ellerin hacmine ve elde kullanım süresine göre değişir. (ellerin kurutulması, mendil veya havlu ile silinmesinden daha iyidir) Dezenfektanlar böcek ilaçlarını, zararlı kimyasalları ve ağır metalleri temizlemez (Hastalık Kontrol Merkezleri , nd)
Mikroplar genellikle saklandığı yerler
- Çalışma masası
- Genellikle bir banyo lavabosuna göre daha çok bakteri ve mikrop içeren mutfak lavabosu
- Bulaşık bezi, sünger
- Çöp tenekesi
- Buzdolabı
- Banyo kapı tokmağı
- Klavyeler
- Yürüyen merdiven korkulukları
- Alışveriş sepeti kolları
- Piknik masaları
- Lamba açma kapama düğmeleri
- Uzaktan kumandalar
- Oyuncaklar
- Kalemler, kurşun kalemler ve boya kalemleri
- Evcil hayvan kafesleri yada yuvaları
(kaynak: Minnesota sağlık departmanı)
Sonuç
El yıkama, zararlı mikropları azaltabilen veya ortadan kaldırabilen daha sağlıklı olabilmek için önemli bir uygulamadır. Sıvı sabun, kalıp sabunundan daha iyi bir seçimdir. Dezenfektanlar, çantanızdaki bazı bezler veya mendiller, sabun veya su bulunmayan durumlarda çok yararlı olabilir. Tuvalet kağıtları yada mendiller, umumi tuvalette musluk veya kapı tokmağı gibi kirli yüzeyleri tutabilmek için kullanılabilir.
Resat Alagiali
Content missing
